Peyami Safa’nın Sözde Kızlar romanında kadın kimlikleri

20. yüzyılın başında Osmanlı’da toplumsal cinsiyetin milliyetçi görüşlerle şekillendirilmesi söz konusudur. Bunun en açık örneklerini dönemin edebi üretiminde -bilhassa roman türünde yazılmış eserlerde- gözlemek mümkündür. Bu dönemde yazan ve millî edebiyat kanonu içinde öne çıkan yazarlardan biri de Peyami Safa’dır. Peyami Safa’nın Sözde Kızlar (1925) isimli romanı, milliyetçi ahlâkın kadın kimliğini inşa etme biçimini çözümlemede önemli veriler sunmaktadır. Bu çalışmada romandaki kadın kimliklerinin inşasında arzu ve bedenin rolünü incelemek amaçlanmıştır. Milliyetçi görüşlerin yer bulduğu kanonik metinlerde, genellikle toplumsal faydayı önemsemeyen kişisel hazları için yaşayan ötekileştirilmiş kadın kahramanların bedenlerinin ve cinselliklerinin teşhir edildiği göze çarpar. Ancak Sözde Kızlar romanında milliyetçi değerleri sahiplenen ideal kadının da eril arzunun nesneleştirmesinden nasibini aldığı bir anlatım mevcuttur. Buradan hareketle, bu çalışmada ilk olarak ideal kadının bedenselliğine temas edilmiştir. Aile ve memleketi önemseyen “iffet” timsali Mebrure’nin bedensel cazibesine dikkat çekilen pasajlar çözümlemiştir. Romanın Latin harfli Türkçe çevirisinden çıkarılmış olan bu pasajlar, millî kadın kimliğinin cinselliğinin gizlenmediğini düşündürmektedir. İkinci olarak ise milliyetçi söylemin ötekileştirdiği kadın temsillerinin nasıl betimlendiğine temas edilmiştir. Romandaki olumsuz kadın karakter Nevin’in Avrupa edebiyatındaki ölümcül kadın (femme fatale) modeli ile örtüşüp örtüşmeyeceği sorgulanmıştır. Romanda “sözde kızlar” adlandırması ile zikredilen ötekileştirilmiş diğer kadın tiplerinin gündelik yaşam pratiklerinin sunulma biçiminde milliyetçi bakışın oryantalizme evrildiği ortaya koyulmuştur. Son olarak ideal ile olumsuz arasında kalan kadın kimliğinin millî özüne dönmesinde hastalık metaforunun öne çıkarılması incelenmiştir.