Ordu Yöresi Ağızlarından Derleme Sözlüğüne Katkılar: Gölköy, Mesudiye, Kabadüz ve Kabataş Örneklemi

Türkoloji’nin önemli çalışma alanlarından biri de uluslararası literatürde diyalektoloji olarak bilinen ağızbilimidir. Türkiye Türkoloji’sinde uzun yıllara dayanan Türkiye Türkçesi ağızbilimi çalışmaları arasında ağız sözlüğü ve ağız atlasının hazırlanması konusunda istenen ve beklenen sonuca ulaşılabilmiş değildir. Buna mukabil, Türkiye Türkçesi Ağızları Sözlüğü’ne ya da Derleme Sözlüğü’ne katkılar amacıyla hazırlanmış çok sayıda makale ve bildiriye rastlanabilmektedir. Bu çalışmaların amacı hem Türkiye Türkçesi ağızlarının söz varlığına katkıda bulunmak, hem de ağızlar üzerine yapılacak olan leksik, fonetik, morfolojik, semantik gibi alanlardaki gramatikal çalışmalarda kullanılmak üzere karşılaştırma verisi sağlamaktır. Orta ve Doğu Karadeniz bölgesinde, M.Ö. 400 yılında, Kolhlar, Driller, Mossinoikler, Halibler ve Tibarenler gibi yerli halklar yaşamaktaydı. M.Ö. 675’lerden itibaren, bu bölgeye sırasıyla Kimmerler, Miletliler, Persler, Antik Makedonya Krallığı hâkim olmuş ve daha sonra bölgede yaklaşık üç buçuk asır hüküm sürecek olan Pontus Devleti varlık göstermiştir. 12. yüzyıldan başlayarak Türklerin bu bölgedeki temasları bilinmektedir. 14. yüzyıla gelindiğinde ise Ordu, Türkler tarafından fethedilmiştir. Ordu ilinde tipik Karadeniz iklimi hâkimdir. Kışları ılık, yazları da serin geçmektedir. Ordu’nun kuzeyinde Karadeniz yer alırken güneyinde Tokat ili, doğusunda Giresun ve batısında Samsun illeri ile çevrilidir. Leyla Karahan, Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması adlı eserinde Ordu ilini, Mesudiye hariç olmak üzere batı grubu ağızlarının 5. grubuna, Mesudiye ilçesini ise batı grubu ağızlarının 6. grubuna dâhil etmektedir. Ordu ili ağızları üzerine sınırlı sayıda çalışmalar mevcuttur. Bu çalışmalar arasında birkaç kitap, çoğu tarihsiz olmak üzere lisans ve lisansüstü tezler ile az sayıdaki makaleler bulunmaktadır. Bu çalışmada Ordu ilinin iç bölgeleri olarak nitelendirilen ilçeler arasında yer alan Gölköy, Kabadüz, Kabataş ve Mesudiye ilçelerinden derlenen ağız malzemelerinden hareketle öncelikle elde edilen söz varlığı, Derleme Sözlüğü ile karşılaştırılacaktır. Derleme Sözlüğüne girmemiş olan bölge ağız söz varlığının tespit edilmesiyle kullanım alanı ortaya konulmuş olacaktır. Bu çalışmayla Türkiye Türkçesi ağızlarının söz varlığına yönelik hazırlanan diğer çalışmalara da katkı sunulması amaçlanmaktadır.