Dilin və nitqin təsnif anlayışı

Məqalə dilin və nitqin funksional təsnifatını və onların ictimai rolu ilə bağlı nəzəri əsasları araşdırır. Dil yalnız ünsiyyət vasitəsi deyil, həm də düşüncə, mədəniyyət və ictimai şüurun daşıyıcısıdır. Müasir dilçilikdə dilin bir neçə funksiyası – kommunikativ, tənzimləyici, idrak, akkumulyativ, millimənəvi, ekspressiv, estetik və ideoloji – fərqləndirilir. Əsas diqqət dilin kommunikativ funksiyasına yönəldilir, çünki digər bütün funksiyalar onun əsasında formalaşır. Məqalədə dilin tənzimləyici funksiyası ayrıca vurğulanır və psixologiya ilə əlaqəli şəkildə izah olunur: nitq yalnız məlumat ötürmək üçün deyil, həm də insan davranışını planlaşdırmaq və tənzimləmək üçün əsas vasitədir. İdrak funksiyası isə obyektiv gerçəkliyi dərk etmək və fikri formalaşdırmaqda mühüm rol oynayır. Ümumilikdə, məqalə dilin çoxfunksiyalı, qarşılıqlı əlaqəli və ictimai-tarixi təcrübəni daşıyan bir sistem olduğunu göstərir. Məqalədə dil və nitqin təsnif anlayışları, onların funksional baxımdan öyrənilməsi nəzəri-metodoloji əsaslarla təhlil olunur. Dil yalnız ünsiyyət vasitəsi olmaqla kifayətlənmir, eyni zamanda insan təfəkkürünün, mədəniyyətin və ictimai şüurun daşıyıcısı kimi çıxış edir. Müasir dilçilik tədqiqatlarında dilin çoxşaxəli funksiyaları fərqləndirilir: kommunikativ, tənzimləyici, idrak (konstruktiv), akkumulyativ, milli-mənəvi, ekspressiv, estetik və ideoloji funksiyalar. Tədqiqatda vurğulanır ki, dilin əsas və aparıcı funksiyası kommunikativlikdir; digər bütün funksiyalar onun əsasında formalaşır və fəaliyyət göstərir. İdrak funksiyası isə obyektiv reallığın qavranılması, biliklərin formalaşdırılması və təfəkkürün təşəkkülündə həlledici rol oynayır. Beləliklə, məqalədə dilin çoxfunksiyalı təbiəti, funksiyalararası qarşılıqlı əlaqə və ictimai-tarixi təcrübənin dil vasitəsilə nəsildən-nəslə ötürülməsi məsələləri elmi əsaslarla sistemləşdirilmişdir.