Ludność Łodzi Przemysłowej 1820-1914

Wyjaśnienie kwestii demograficznych, które stanowią integralną i równorzędną co do znaczenia część ogólnych procesów społecznych i gospodarczych, na pewno wzbogaciłoby zasób wiedzy o procesie kształtowania się i rozwoju stosunków kapitalistycznych na dużym obszarze środkowo-zachodniej części Królestwa Polskiego. Praca niniejsza jest właśnie próbą podjęcia tak rozumianej tematyki demograficznej Łodzi, tzn, ustalenia faktów i prawidłowości właściwych dla poszczególnych rodzajów zdarzeń oraz związków między zjawiskami w dziedzinie demografii a wydarzeniami w innych dziedzinach, przede wszystkim w sferze gospodarki i polityki. Praca obejmuje trzy grupy zagadnień. Chodzi przede wszystkim o przedstawienie w wyznaczonych ramach chronologicznych zmian w stanie ludności i jej podziale według podstawowych cech, jak według rodzaju zamieszkania, płci i wieku, wyznania i narodowości, według źródeł środków utrzymania, wykształcenia itp. Druga grupa zagadnień dotyczy źródeł wzrostu ludności, w tym zwłaszcza czynnika migracyjnego, ze względu na jego wielką rolę we wzroście demograficznym Łodzi, niektórych elementów struktury imigrantów i ich pochodzenia terytorialnego. Wreszcie trzecia grupa zagadnień obejmuje problematykę ruchu naturalnego, a więc małżeństw, urodzeń i zgonów, w skali globalnej oraz z uwzględnieniem podziału ludności według rodzaju zamieszkania i wyznań. Szczegóły zakresu rzeczowego wymienionych zagadnień oraz różne trudności i ograniczenia, które występują – w toku ich opracowywania na skutek niedostatków w bazie źródłowej pod względem zasobu i wiarygodności informacji, zostaną omówione w odpowiednich częściach pracy.