SIRA DIŞI BİR OSMANLI BÜROKRATI: KAPTAN-I DERYA SEYYİD ABDULLAH RAMİZ PAŞA (?-1813)

Kaptan-ı Derya Seyyid Abdullah Ramiz Paşa Kırım’ın köklü ulema ailelerinden birine mensuptur. Osmanlı Devleti’nin Ruslar karşısında aldığı ağır yenilgi sonrasında imzaladığı Küçük Kaynarca Antlaşmasını takiben Kırım tedricen Rus kontrolü altına girmiştir. Bu sürece Rus yanlıları ve Osmanlı taraftarları arasında şiddetli bir savaş yaşanmıştır. Yaşanan iç savaşta kaybeden tarafta yeralan Abdullah Ramiz’in ailesi Osmanlı topraklarına göç etmiştir. Abdullah Ramiz ve kardeşlerine babalarının vefatından sonra babasının arkadaşları tarafından sahip çıkılmış, İstanbul’da eğitim hayatına devam etmiştir. Genç yaşta devlet hizmetine girerek küçük memuriyetlerde çalışmıştır. Zeki ve girişken yapısı sayesinde yaptığı memuriyetlerde üstlerinin dikkati çeken Ramiz Paşa bürokrasi sınıfında yükselerek, 1807 yılında bürokrasi sınıfının önde gelen makamlardan biri olan Başmuhasebecilik görevine getirilmiştir. Sultan III. Selim’in Kabakçı Mustafa İsyanı ile tahtan indirildiği esnada ordu ile birlikte seferde bulunan Abdullah Ramiz, Nizam-ı Cedit taraftarı olduğu için görevinden uzaklaştırılmış ve Kavala’ya sürgün kararı alınmıştır. Köse Kethüda’nın aracılığı ile Rumeli bölgesinin güçlü ayanlarından biri olan Alemdar Mustafa Paşa’ya sığınmıştır. Abdullah Ramiz’in devlet işlerine hakimiyeti ve mantıklı kararları Alemdar Mustafa Paşa’yı etkilemiştir. Alemdar Mustafa Paşa’nın en önemli müşavir ve yardımcılarından biri olmuştur. Abdullah Ramiz amaçları Sultan III. Selim’i yeniden Osmanlı tahtına çıkarmak olan ve liderliğini Alemdar Mustafa Paşa’nın yaptığı “Rusçuk Yaranı” diye isimlendirilen guruba dâhil olarak başkente gelmiştir. III. Selim’in öldürülmesinden sonra II. Mahmut’un tahta çıkmasını sağlamışlardır. Alemdar Mustafa Paşa’nın sadrazam olmasına müteakip Ramiz Paşa’da Kaptan-ı Deryalık makamına atanmıştır. Kısa bir süre yaptığı bu görevde tersanedeki düzeni yeniden tesis etmiştir. Ayrıca Alemdar Mustafa Paşa’nın vezareti döneminde Sened-i İttifak’ın imzalanmasında ve Sekban-ı Cedid ocağının kurulmasında da etkili olmuştur. 1808 yılında yeniçerilerin Alemdar Mustafa Paşa’ya karşı başlattığı ayaklanma Ramiz Paşa ve diğer reform taraftarları için sıkıntılı günlerin başlamasında sebep olmuştur. Alemdar Mustafa Paşa’nın öldürülmesi ve isyancıların kontrolü ele geçirmeleri Padişah’ın yanında olan Ramiz Paşa ve diğerlerini zor durumda bırakmıştır. Padişah tahtını korumak için Ramiz Paşa, Kadı Abdurrahman Paşa ve diğerlerin önerisi ile haremde bulunan sâbık sultan IV. Mustafa’nın katledilmesine izin vermiştir. Mücadeleyi kazanamayacaklarını anlayan Ramiz Paşa ve Kadı Abdurrahman Paşa ve yanındakiler İstanbul’dan firar etmişlerdir. Firariler Subaşı köyünde bulunan çiftliğinde ikamet eden Kırım hanzadelerinden Selim Giray Sultan tarafından misafir edilmişlerdir. Daha sonra Ramiz Paşa ve Kadı Abdurrahman Paşa birbirlerinden ayrılmışlar, Ramiz Paşa ve yanındakiler Rusçuk’a kaçmışlardır. Yeniçerilerin ısrarlı takipleri üzerine Ramiz Paşa Osmanlı topraklarında barınamayacağını anlayarak, Rusya’ya sığınmak zorunda kalmıştır. Rusya’da bulunduğu beş sene zarfında Ramiz Paşa başta Çar I. Aleksandr olmak üzere önemli Rus devlet damları ile görüşmeler yapmıştır. Ruslara esir düşmüş olan Osmanlı askerlerine ciddi yardımlarda bulunmuştur. Osmanlı Devleti ile Rusya arasında 1813 yılında imzalanan Bükreş Antlaşmasından sonra tekrar Osmanlı topraklarına dönmek isteyen Ramiz Paşa’ya izin verilmiştir. Sultan II. Mahmut Abdullah Ramiz Paşa’nın dönmesiyle Yeniçeriler ile yeni sorunların çıkacağından endişe ederek Paşa’nın öldürülmesi kararını almıştır. Abdullah Ramiz Paşa 1813 yılında Bükreş’e ulaştığında kendisi için hazırlanan resmi geçit töreninde yaylım ateşine tutularak öldürülmüştür.