AZERBAYCAN’IN YUKARI KARABAĞ’DA GERÇEKLEŞTİRDİĞİ ANTİ-TERÖR OPERASYONU ÜZERİNE BAZI DÜŞÜNCELER (19-20 EYLÜL 2023)

Dağlık Karabağ sorunu, Azerbaycan ve Ermenistan arasında yaklaşık otuz yıldır çözülemeyen, bölgesel ve uluslararası boyutta önemli etkiler yaratan karmaşık bir mesele olarak dikkat çekmektedir. Bu sorun, yalnızca iki ülkenin değil, aynı zamanda bölgesel aktörlerin ve uluslararası toplumun da ilgisini çeken stratejik bir gündem maddesi olmuştur. Temelde, bölgenin tarihsel ve demografik yapısında yaşanan değişimler, Çarlık Rusyası ve Sovyetler Birliği döneminde uygulanan politikalar, Ermenistan’ın işgalci tutumu ve Azerbaycan’ın egemenlik haklarının ihlal edilmesi, Dağlık Karabağ’ı bir çatışma alanına dönüştürmüştür. Çarlık Rusyası'nın 19. yüzyılda bölgeye yönelik göç politikaları, Dağlık Karabağ’ın demografik yapısını bozmuş ve Ermeni nüfusunun artmasına zemin hazırlamıştır. 20. yüzyıl boyunca Sovyetler Birliği'nin sınır politikaları, bu sorunu daha da derinleştirmiştir. Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından, 1990’larda sıcak çatışmalara dönüşen Dağlık Karabağ sorunu, Ermenistan’ın Azerbaycan topraklarının yaklaşık %20’sini işgal etmesiyle uluslararası hukuku ihlal eden bir mesele haline gelmiştir. Ermenistan’ın bu süreçteki saldırgan politikaları, bölgedeki tansiyonu artırmış ve yüz binlerce Azerbaycan Türkü yerinden edilmiştir. Bu durum, Azerbaycan için hem bir insani kriz hem de uluslararası diplomaside çözüme ulaşılması gereken öncelikli bir mesele haline gelmiştir. Azerbaycan, Dağlık Karabağ sorununu çözmek ve topraklarını geri almak için ekonomik ve diplomatik gücünü kullanarak kapsamlı adımlar atmıştır. 2020 yılında yaşanan İkinci Karabağ Savaşı, Azerbaycan için kritik bir dönüm noktası olmuş, 44 gün süren savaş sonunda Azerbaycan işgal altındaki topraklarının büyük bir kısmını geri almayı başarmıştır. Bu zafer, Azerbaycan’ın askeri kapasitesini ve stratejik planlama gücünü gösterirken, uluslararası toplum nezdinde de Azerbaycan’ın toprak bütünlüğü konusundaki haklılığını pekiştirmiştir. Ancak, Ermenistan’ın savaş sonrası imzalanan antlaşmalara uymaması, bölgede kalıcı barışın sağlanmasını engellemiştir. 2023 yılına gelindiğinde Azerbaycan, Dağlık Karabağ’daki yasa dışı Ermeni yapılarına ve provokasyonlarına karşı bir antiterör operasyonu başlatmıştır. Bu operasyon, Azerbaycan’ın egemenlik haklarını koruma, uluslararası hukukun gerekliliklerini yerine getirme ve bölgedeki istikrarı sağlama amacı taşımaktadır. Operasyonun gerekçeleri arasında Ermenistan’ın bölgedeki yasa dışı askeri varlığı, provokatif faaliyetleri ve antlaşma hükümlerine aykırı hareket etmesi yer almaktadır. Azerbaycan, bu süreçte uluslararası kamuoyuna operasyonun insani ve hukuki çerçevede yürütüldüğünü açıklamış, aynı zamanda bölgedeki barışı yeniden tesis etme konusundaki kararlılığını vurgulamıştır. Azerbaycan’ın çözüm odaklı yaklaşımı, yalnızca askeri zaferlerle sınırlı kalmamış, aynı zamanda ekonomik ve diplomatik alanlarda da güçlü adımlar atılmıştır. Özellikle Türkiye ile geliştirdiği stratejik iş birliği, Azerbaycan’ın hem bölgesel hem de uluslararası düzeydeki pozisyonunu güçlendirmiştir. Türkiye ile yapılan diplomatik ve askeri iş birliği anlaşmaları, Azerbaycan’ın toprak bütünlüğünü savunma çabalarına önemli destek sağlamıştır. Bu süreçte Azerbaycan, enerji kaynaklarını verimli kullanarak ekonomik kalkınmasını hızlandırmış ve elde ettiği gelirle altyapı, eğitim ve savunma alanlarında ciddi yatırımlar yapmıştır. Dağlık Karabağ sorununda kalıcı bir çözümün sağlanması, Ermenistan’ın uluslararası hukuka uygun davranması, Azerbaycan’ın egemenlik haklarının tanınması ve bölgedeki yasa dışı yapıların ortadan kaldırılmasıyla mümkün olacaktır. Azerbaycan, bu kapsamda barışçıl çözüm çabalarını sürdürmekte, uluslararası toplumla iş birliği yaparak bölgedeki istikrarı sağlamayı hedeflemektedir. Dağlık Karabağ’daki çatışmaların sona ermesi, yalnızca Azerbaycan ve Ermenistan için değil, Kafkasya’da barış ve kalkınma için kritik bir adım olacaktır. Bu süreçte Azerbaycan, diplomasi ve askeri güç arasındaki dengeyi koruyarak uluslararası arenada haklılığını ortaya koymaya devam etmektedir. Bu çalışma, dondurulmuş bir sorun olarak hem Azerbaycan’ın hem de uluslararası siyasetin bir konusu olan Dağlık Karabağ meselesinin tarihsel süreci ve bu süreç sonucunda Eylül 2023 tarihinde Dağlık Karabağ’daki gayrimeşru Ermeni idaresi ile bunlarla bağlantılı yasadışı oluşumların yaptıkları illegal ve terörize faaliyetler sebebiyle Azerbaycan’ın başlatmış olduğu antiterör operasyonunu ele alan bir çalışmadır.