KERİM SADİ AS A CRITIC

Cumhuriyet dönemi Türk düşünce tarihinin önemli simalarından birisi olan Kerim Sadi, 1930’lu yıllardan itibaren çeşitli eleştiri metinleri kaleme almış, bu metinlerde Marksist öğretinin/tarihsel materyalizmin verileri ve sunduğu bakış açısı doğrultusunda Namık Kemal, Ahmet Haşim, Mehmet Âkif Ersoy gibi Türk edebiyatının önde gelen pek çok şahsiyetini konu edinmiştir. Daha çok Rus Marksist eleştirmen Georgi Plehanov’un eleştiri mantığından hareket eden ve sınıfsal/iktisadi şartların vurgusu etrafında bir okuma biçimini somutlaştıran Kerim Sadi, Türkiye’nin ilk Marksist eleştirmenleri arasında yer almıştır. Gelgelelim özelde Marksist eleştiri, genelde Türk eleştirisi söz konusu olduğunda onun adı pek anılmamakta, eleştiri metinleri çoğu kez göz önünde bulundurulmamaktadır. Eleştirmen yönüyle ilgili müstakil bir çalışma da görülmemektedir. İşte makalede, bu çerçevede bir boşluğun doldurulmasına gayret edilmiş; Kerim Sadi eleştirmen yönüyle ele alınmış ve güncel edebî kamuoyunun dikkatine sunulmaya çalışılmıştır. Türk eleştiri tarihindeki meçhullüğü göz önünde bulundurularak önce Kerim Sadi’nin hayatı ve düşünce insanlığına dair birtakım tanıtıcı açıklamalar sunulmuş, sonra da eleştiri anlayışının öne çıkan noktaları ve ilgili metinlerde edebiyatçıları ele alma biçimleri işlenmiştir. Kerim Sadi’nin eleştiri anlayışı üzerinde durulurken Marksist eleştiri literatüründeki ilgili kaynaklardan yararlanılmış, böylelikle ondaki eleştirel yönelimlerin hangi kuramsal temeller üzerinde şekillendiği ortaya konulmuştur. İlgili metinler incelenirken de genel olarak kronolojik bir sıra gözetilmiş, konu edilen şairler ve yazarlar üzerine Kerim Sadi’nin dile getirdiklerine yorumsal bir bakış açısıyla ve ana hatlarıyla değinilmiştir.