MİDHAT CEMAL KUNTAY’IN GARB’A TENKİTLERİ: İFTİRA-YI TAASSUB

Bu makale, Mithat Cemal Kuntay’ın az bilinen ve dolayısıyla yeni harflerle yayınlanmamış ve bir Batı tenkidi olan 1911 tarihli İftira-yı Taasub eserinin, takdim ve teşhirini yapmayı amaçlamaktadır. Ayrıca Osmanlıca yazılmış olan bu risale bugünkü Türkçe’ye aktarılacaktır. Midhat Cemal’in henüz 28 yaşında iken  yazdığı bu risale, yaşlı imparatorluğun genç kalemlerinden birinin imzasını taşımaktadır. Diğer yandan bu çalışma, metnin özerkliğini de dikkate alacak ve fakat yazar ve metnin öznelliklerinin muayyen bir tarihselliğin sınırları tarafından oluşturulduğunu ihmal etmeyecektir. Öncelikle Midhat Cemal’in Türk edebiyatı tarihindeki yeri, onun şahsi özellikleri de hesaba katılarak anlatılacaktır. Onun milli hislerini eserlerine yansıtması belirgin bir özelliğidir. Zira İmparatorluğun çöküş devrine şahitlik etmiş bir edibin eserlerinde bu hislerin mevcudiyeti şaşırtıcı değildir. İftira-yı Taassubu yazdığı sene, İmparatorluğun Afrika’daki son toprağı Trablusgarb İtalyanlarca işgal edilmişti. Akabinde de Balkan savaşları meydana gelecekti. İftira-yı Taasuub, İmparatorluğun zevalinin Türk münevverleri üzerindeki tesirlerini gösteren örneklerden yalnızca biridir. Ayrıca bu makalede, doğulu bir aydının Batı’ya yönelttiği eleştiriler dikkate alınacaktır. Zira bu risale bir oryantalizm eleştirisidir ve Batıda din ve taassup ilişkisini örnekleriyle açıklamak niyetiyle yazılmıştır.