About Author-Focused Lexicography Studies

Sözcüklerle ilgili temel kaynak konumunda olan sözlükler; ait olduğu dilin ve/veya dillerin söz varlığını alfabetik olarak veya farklı ölçütlere göre sıralayarak tanımlarını yapan, açıklayan ve/veya farklı dillerdeki karşılıklarını veren eserlerdir. Bir veya birden fazla dile ait dil malzemesini içerecek biçimde hazırlanan ve tarih boyunca pek çok farklı türde oluşturulan sözlükler, bir dilin söz varlığının kayda alınması ve korunması açısından hem ana dili konuşurları hem de ikinci dil edinimi için temel kaynak konumundadır. Dil tarihinin birer belgeleyicisi konumunda olan sözlükler aracılığıyla, kelimelerin tarihî süreç içerisindeki gelişim, değişim, kullanım durumları ve olanakları öğrenilir. Bu çalışmanın konusunu sözlükbilimin araştırma alanına giren ve sözlükçülük faaliyetleri arasında yer alan yazar odaklı sözlükler oluşturmaktadır. Bugün Türkiye’de bir yazarın eserlerinde kullandığı tüm sözcükleri bütüncül bir bakış açısıyla ele alan sözlüklerin sayısı henüz istenen düzeyde değildir. Bu tip sözlük çalışmalarının nitelik ve niceliğinin artırılması, dilin olanaklarının ortaya çıkarılması açısından önem taşımaktadır. Bu makalede, yazar odaklı sözlük çalışmaları üzerinde durularak Türk dilinin tarihî dönemlerinden ve günümüz sözlük çalışmalarından örnekler verilmiştir. Köklü bir sözlükbilim geleneğine sahip olan Rus sözlükbilimine ait yazar odaklı sözlük çalışmalarından seçili örnekler verilerek Türkçe yazar odaklı sözlüklerde bulunması gereken nitelikler sıralanmıştır. Bu makalede, çağdaş ölçütlere uygun sözlük çalışmaları arasında Türkiye’de sayıca az örneği olan yazar odaklı sözlüklerde bulunması gereken niteliklere değinilmiştir.