The Defense in the Rural of Myra (Demre) City in the Byzantine Period: Ayiveliler Fortress

Günümüzde Antalya iline bağlı Demre ilçe merkezini oluşturan Myra, doğuda Phaselis’ten başlayarak batıda Fethiye körfezine uzanan Likya bölgesinin yaklaşık ortasında yer alan antik bir kıyı kentidir. Myra Bizans döneminde yükselişe geçerek 5. yüzyılda Likya bölgesinin dini ve idare merkezi haline gelmiştir. Kent konumu bakımından Akdeniz’deki deniz ulaşımında uğrak ve ikmal noktası olmasının yanısıra Hıristiyanlar için kutsal sayılan azizlerin röliklerini içeren kiliseleriyle dini bakımdan önemli bir yere sahipti. Akdeniz bölgesinde Likya, istila ve korsanlık/haydutluk faaliyetlerinin en yoğun olduğu bölgelerin başındadır. Likya bölgesinin coğrafi konumu tarih boyunca bölgeyi korsanlar ve yabancı güçler için açık bir hedef haline getirir. Özellikle Anadolu’da Pers istilalarının olduğu, M.Ö. 5. yüzyıl sonu ile M.Ö. 4. yüzyıl ilk yarısı Likya kent devletlerinin hem kendi aralarında hem de işgalci dış güçlerle mücadele ettikleri zorlu bir dönemdir. Likya bölgesinin MS. 43 yılında İmparator Cladius’un emriyle Roma eyaleti haline gelmesinden sonra istila ve korsanlık faaliyetlerinin giderek azaldığı görülür. Bölgenin huzur ortamı 7. yüzyıl başlarında Sasaniler ardından 300 yıla yakın süren Arap saldırılarıyla bozulur. Söz konusu saldırılardan özellikle kıyı kentlerin oldukça çok etkilendiği görülmektedir. Nitekim saldırıların yoğun olduğu dönemlerde, insanların daha güvenli olan dağlık kırsal alana çekildikleri mimari kalıntılarla desteklenir. Kırsalda yaşayan halk denizden gelebilecek tehlikelere karşı, kıyı boyunca uzanan yamaçlara ve önemli geçitlere savunma ve gözetleme amaçlı yapılar oluşturmuşlardır. Saldırıların yoğun olduğu Klasik ve Helenistik dönemlerde kule görünümlü korunaklı çok katlı binalar, tarımla uğraşan insanların yaşam yeri olmuştur. Kule çiftlikler Roma ve Bizans döneminde kullanılmakla birlikte 7.-9. yüzyıllardaki Sasani ve Arap istilaları zamanında ek olarak çok sayıda küçük kale inşa ederek kırsal alanın güvenliğini sağlanmıştır. Myra kentinin kuzeyindeki kırsal alanda yürütmekte olduğumuz yüzey araştırmalarında Antik dönemden kalma kule çiftlik evler dışında Bizans döneminde inşa edilmiş bir dizi küçük kale tespit edilmiştir. Bizans dönemi kaleleri özellikle Myra kentinden Kasaba ovasına uzanan, yaklaşık 20 km uzunluğundaki vadinin üst kesimlerinde, denizi ve vadiyi görecek biçimde konumlanmıştır. Kaleler kuşkusuz hem dağlık alanda yaşayan halkı hem de vadinin içindeki eski Roma yolunu korumak amaçlı inşa edilmiştir. Bu yapılardan biri makalenin konusunu oluşturan Ayıveliler mevkiinde bulunan kaledir. Makalede kalenin mimari özelliklerinin tanıtılması, diğer savunma yapılarıyla birlikte kırsal alanın güvenliğindeki yeri ve öneminin değerlendirilmesi amaçlanmaktadır.