Dede Korkut'taki Amıt Suyu

Dede Korkut Destanları eski Türk yaşamını bir ayna gibi yansıtan anlatılardır. Tarihin derinliklerinden süzüle süzüle gelen bu anlatılar Türk tarihi, coğrafyası, dili, edebiyatı, kültürü, sanatı gibi birçok konu hakkında değerli bilgiler içermektedir. Dede Korkut’ta birçok yer adı geçmektedir. Bunlardan biri Amıt Suyu/ Amıderya/Amu Derya’dır. Amıt Suyu’nun adı Dede Korkut Kitabı’nda üç boyda geçmektedir. Dede Korkut’taki Amıt Suyu, destanın alt coğrafyasında Türklerin anayurdu Orta Asya’dadır. Dede Korkut’ta adı geçen Amıt Suyu, Amu Derya’dır. Amu Derya, Türkler ile Farsi kavimler arasında bir doğal sınır oluşturuyordu. Dede Korkut’ta adı geçen Amıt Suyu (Amu Derya) ve Demirkapı, Batı Göktürklerinin-Türgişlerin güneybatı sınırını oluşturuyordu. Dede Korkut’taki Aladağ, Karadağ, Karaçuk, Kazılık Dağı, Türkistan, Amıt Suyu/Amu Derya, Demirkapı vb. birçok yer adı destanın tarihi coğrafyasını yansıtmaktadır. Dede Korkut’un alt tabakasındaki Amu Suyu, destanın üst tabakasında değişikliğe uğrayarak Amıt Suyu olarak mahallileşmiş olabilir. Dede Korkut Destanları’nın üst coğrafyasında görülen Hamid, Mardin, Bayburd, Trabuzan, Gürcistan gibi yer adları Karakoyunlu ve Akkoyunluların hem kendi aralarında hem de diğer Türk boyları ve başka kavimlerle mücadelelerinin tarihi hatıralarını taşımaktadır. Bu makalede, Dede Korkut’taki Amıt Suyu; destanın alt coğrafyası ve üst coğrafyasındaki yeri incelenmiştir.